W kolejnym numerze poświęconym muzeum chciałbym przedstawić instytucję, która wydaje mi się, w interesującym nas aspekcie przedsiębiorczości w kulturze, jedną z wzorcowych. Jest to Museum of Modern Art w Nowym Jorku, pierwsze muzeum sztuki nowoczesnej na świecie. Powstałe w 1929 r. dzięki wsparciu takich patronów sztuki, jak Lillie P. Bliss, Cornelius J. Sullivan i John D. Rockefeller, w założeniach miało stać się "najwspanialszym muzeum sztuki nowoczesnej w świecie".

Wszystko, co sobie zamierzył jego pierwszy dyrektor MoMa — Alfred H. Barr — zostało zrealizowane. Można nawet powiedzieć, że udało mu się dokonać znacznie więcej. Dzięki bowiem przykładowi nowojorskiego muzeum powstał po II wojnie światowej cały ruch muzealniczy, który odnosił się do sztuki nowoczesnej i współczesnej. Kiedy muzeum powstawało, było jedyną tego typu placówką na świecie, dziś odnajdziemy setki podobnych. MoMa pozostaje jednak wyjątkowe, nie tylko dlatego, że było pierwsze, że ma znakomitą kolekcję, wielką renomę, budowaną przez lata, ale także dlatego, że nie ustaje się w nim w poszukiwaniach nowych rozwiązań.

Wzorcowość muzeum polega właśnie na tym, że w całej swojej historii było ono i nadal jest inicjatorem nowych pomysłów. Przedsiębiorczość w kulturze to przecież nie poszukiwanie bieżących zysków, ale takie kierowanie instytucją, które pozwala na realizację jej misji i ciągły jej rozwój. Najgorsze, co może się przydarzyć, to przeświadczenie, że jest się tak doskonałym, że już nic nie trzeba robić, aby utrzymać swoją pozycję. Kierujący nowojorskim muzeum, mimo jego znaczenia, nigdy nie popadli w samozadowolenie. Już od samego początku dyrektor Alfred Barr planował taką instytucję, której obszar zainteresowania mógłby się stale poszerzać swoje i która mogłaby się otwierać na nowe odkrycia w sztuce. W jego założeniu miało ono być wielooddziałową strukturą, w której po raz pierwszy w historii muzealnictwa pojawiły się takie działy, jak architektury i designu, fotografii, filmu i sztuki Video. Bardzo ważną częścią działalności muzeum była i jest do dzisiaj edukacja. Samo powstanie muzeum łączyło się z przekonaniem, że edukacja społeczeństwa w zakresie sztuki współczesnej jest podstawowym jego zadaniem. Do dziś jednym z najważniejszych i najbardziej rozbudowanych działów jest dział edukacji, który podzielony jest na kilka pododdziałów adresowanych do zróżnicowanej wiekowo i kompetencyjnie publiczności.

Niezwykle istotna była zawsze dla muzeum współpraca z innymi instytucjami kulturalnymi. I na tym polu ma ono ogromne osiągnięcia, o których można by długo pisać. Chciałbym jednak zająć się dwiema inicjatywami, które według mnie zasługują na wymienienie. Pierwszą jest wielka wędrówka zbiorów Muzeum of Modern Art po świecie podczas rozbudowy muzeum. Miało to miejsce w latach 2003 i 2004, kiedy nie było możliwości prezentowania zbiorów muzeum w jego własnych gmachach i zdecydowano się, zamiast trzymać dzieła w magazynach, na udostępnienie najlepszych dzieł muzeom amerykańskim i europejskim. Dzięki temu można było zobaczyć np. arcydzieła kolekcji nowojorskiej w Berlinie.

Drugą bardzo ciekawą inicjatywą było nawiązanie współpracy i stworzenie „konsorcjum kulturowego” z P.S.1 Contemporary Art Center w Nowym Jorku. Muzeum, które znane jest ze swej pozycji najbardziej wpływowej instytucji zajmującej się sztuką nowoczesną zaprosiło do współpracy partnera zajmującego się najbardziej bieżącą i często ryzykowną  sztuką. Autorytet muzealny został w ten sposób połączony z żywym eksperymentem artystycznym, w ten sposób połączono także różną publiczność obu instytucji. Jak napisano na stronie konsorcjum: „Naczelnym celem partnerstwa jest promowanie uczestnictwa, uznania, studiowania i rozumienia sztuki współczesnej wśród najszerszej publiczności. Wspólne programy wystaw, działalność edukacyjna i specjalne projekty pozwalają obydwu instytucjom wykorzystywać właściwe im siły, pomysły, zasoby, i ciągle na nowo kształtować kulturowy dyskurs”.

Ciekawym w tym kontekście pomysłem jest stworzenie internetowego radia Art Radio WPS1.org, które jest 24-godzinnym serwisem na żądanie emitującym programy kulturalne, rozmowy, dyskusje, wywiady z artystami, muzykami, aktorami, filmowcami, krytykami, kuratorami, dziennikarzami i ekspertami. Radio ma także unikalną kolekcję muzyczną związaną z zapisami koncertów z serii Warm Up, organizowanych przez P.S.1 oraz unikalne zapisy muzyki eksperymentalnej. Radio nadaje też archiwalne programy z ważnych wydarzeń kulturalnych, a także transmituje na żywo tak istotne imprezy, jak Art Basel Miami Beach, The Armory Show, Performa czy Weneckie Biennale.

Wszystkie te działania wynikają z tego, że muzeum wypełnia w ten sposób swoją misję, a kierujący nim są przeświadczeni, że:
—  „Sztuka nowoczesna i współczesna rodzi się z poszukiwań ideałów i zainteresowań tworzących nowe artystyczne tradycje zapoczątkowane w końcu XIX wieku i trwające do dziś.
—  Sztuka nowoczesna i współczesna przekracza granice narodowe i włącza wszystkie formy wyrazu, takie jak malarstwo i rzeźba, rysunek, grafika i ilustracja, fotografia, architektura i projektowanie, film i wideo, a także nowe formy, jeszcze nieodkryte i niezrozumiane, a które odzwierciedlają i badają artystyczne problemy swego czasu.
—  Te formy wyrazu są otwartą serią argumentów i kontrargumentów, które mogą być badane za pomocą wystaw i instalacji, i które są odzwierciedlane w zróżnicowanej kolekcji.
—  Podstawowym zadaniem jest afirmacja twierdzenia o ważności sztuki współczesnej i artystów, jeśli muzeum chce szanować ideały, dla których powstało, a które pozostają żywotne i zaangażowane w teraźniejszość.
—  To oddanie współczesnej sztuce ożywia i poszerza nasze rozumienie tradycji sztuki nowoczesnej.
—  Aby pozostać na czele, muzeum musi posiadać wspaniały zespół profesjonalistów i musi cyklicznie poddawać się rewaluacji, odpowiadając na nowe idee i inicjatywy z wnikliwością, wyobraźnią i inteligencją. Proces rewaluacyjny jest uprawomocniany przez tradycję muzeum, która wzmacnia otwartość i potrzebę rozwoju i zmian”.

Podsumowując, Museum of Modern Art poszukuje dialogu między tym, co uznane a eksperymentem, przeszłością a teraźniejszością, w środowisku, które jest wyczulone na problemy sztuki nowoczesnej i współczesnej. Pozostaje przy tym dostępne dla publiczności obejmującej zarówno badaczy, jak i dzieci.

Cytaty ze strony: http://www.moma.org/