Czytaj
RE-being w sektorze kreatywnym
2023-03-23
Czas czytania 11 minut
Nadwydajność kreatywna i brak samozaopiekowania (fizycznego i psychicznego) to problem dotykający niemalże wszystkich pracowników, samozatrudnionych, freelancerów w sektorze kreatywnym. Dlatego dbałość o własny dobrostan powinna stać się kluczowym procesem, wspierającym tzw. design mindset tj. poziom empatii, ciekawości, całościowego rozumienia problemu, szybkiego przechodzenia do działania i materializowania idei, wytrwałości w dążeniu do celu [1]. Budowanie kompetencji, którą jest bezpieczna i higieniczna praca, będzie bezpośrednio pomagało utrzymać work-life balance twórców-projektantów, niezbędny w efektywnej pracy przez cały okres aktywności zawodowej. Może przyczynić się też do tak potrzebnej dzisiaj przemiany gospodarki na „zrównoważoną" i „odpowiedzialną".
Nie można mówić o odpowiedzialnym tworzeniu, kiedy ciało i psychika twórcy są chore. Choroba nie objawia się tu i teraz, to postępujący proces często niezauważalny powodujący, że projektant, twórca zaczyna myśleć, działać przez pryzmat choroby. Prawdziwy obraz człowieka i jego potrzeb przesłania mu jego własny „ból”.
Jeżeli więc twórca nie działa w bezpiecznym, przyjaznym środowisku pracy, nie dba o swój dobrostan fizyczny i psychiczny – cierpi. Cierpiący człowiek jest mniej empatyczny. Kluczowe wydaje się więc, aby twórcy usług i produktów, którzy biorą udział w tworzeniu większości tego, co nas otacza, byli zdrowi. W prezentacji "How to Design Circular Business" [2], Ronja Scholz i Tapani Jokinen zauważają np. że o tym, jak produkt będzie oddziaływał na środowisko, w 70% decyduje faza jego projektowania – czyli projektant. To ogromna odpowiedzialność twórców sektora kreatywnego. Można zaryzykować stwierdzenie, że zdrowie i dobrostan twórców (nie tylko projektantów wzornictwa przemysłowego) jest warunkiem udanej transformacji gospodarki na zrównoważoną i cyrkularną, a w konsekwencji przyszłość świata jako takiego.
Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2020 r. działalność prowadziło 124,1 tys. przedsiębiorstw zaliczanych do przemysłów kultury i kreatywnych. Przeważającą większość podmiotów (99,1%) stanowiły mikroprzedsiębiorstwa, skupiające 73,8% pracujących w obszarze przemysłów kultury [3].
I tak w Konstytucji RP – Rozdział II art. 66. czytamy, że „Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa” [4] i dalej w Ustawie Prawo Pracy, Dział Dziesiąty „Bezpieczeństwo i higiena pracy” czytamy „Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki” [5]
W środowisku biznesowym za dobrostan pracownika aktualnie odpowiadają zarówno służba BHP jak i działy HR. Bezpieczeństwo i higiena pracy jest w domenie służby BHP, a tak zwany well-being pozostaje w obszarze zainteresowań pracowników HR.
1. Nie ma kultury bezpieczeństwa.
2. Inwestycje w ergonomię miejsca pracy, profilaktykę zdrowotną (fizyczną i psychiczną) nie są traktowane priorytetowo.
3. Projekt i klient zwykle są ważniejsi niż własne dobro. (misja)
4. Brakuje dostępu do wiedzy nt. tanich rozwiązań dot. higieny pracy.
5. Pojawia się bunt przeciwko zasadom/systemowi (np. Prawo Pracy)
6 Brakuje organizacji, które wspierają w tego typu zagadnieniach.
7. Brakuje systemowych rozwiązań (nie ma obowiązku stosowania BHP np. w jednoosobowych działalnościach gospodarczych, w pracy freelancerów).
Dodatkowo pracownicy sektora kreatywnego często rotują w poszukiwaniu nowych projektów i wyzwań. Są przez to narażeni, na utratę ciągłości w procesie budowania własnego dobrostanu zawodowego np. realizują zlecenie w instytucji, która dba o higienę pracy, kończą projekt i przenoszą się "za pracą" do organizacji, w której nie ma takiej kultury. Pracę twórców kultury, sektora kreatywnego można więc porównywać do pracy samozatrudnionych budowlańców, którzy przemieszczają się w poszukiwaniu zatrudnienia z budowy na budowę, od projektu do projektu. Są oni poddawani presji cenowej, szukają oszczędności, często kosztem własnego bezpieczeństwa, higieny pracy i zdrowia. [6]
Wszytko to, prędzej czy później, skutkuje problemami zdrowotnymi, chorobami zawodowymi, w przypadku pracowników sektora kreatywnego między innymi wypaleniem zawodowym itp.
Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ przedstawicieli sektora kreatywnego:
1. Nie uczy się na etapie szkoły średniej i wyższej budowania nawyków prozdrowotnych i higieny pracy
2. Nie wspiera się (prawnie i organizacyjnie) w tworzeniu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy na etapie tworzenia i prowadzenia działalności – są poza systemem.
Innowacją społeczną w tym wypadku będzie przeniesienie rozwiązań funkcjonujących w prawie pracy (bezpieczeństwo i higiena pracy) w formule PRO-being oraz RE-being do praktyki uczniów, studentów, rozpoczynających działalność a później samozatrudnionych, freelancerów i mobilnych pracowników w sektorze kreatywnym.
PRO-being | Profilaktyka = Proces (do 40 roku życia)
1. Edukacja w tym wykłady, zajęcia praktyczne dotyczące higieny pracy (np. szkoła średnia i wyższa), szkolenia, kursy, doradztwo – budowanie nawyków
2. Samoopieka i świadoma profilaktyka (w tym aktywność fizyczna, sport, poradnictwo psychologiczne, ergonomia pracy) czy kooperacja, grupy wsparcia oraz korzystanie z dostępnych i tanich narzędzi wspierających BHP, a także well-being.
RE-being | Reaktywacja = Reakcja (od 40 roku życia)
1. Szkolenia, kursy, doradztwo – działania naprawcze
2. Diagnoza, wsparcie + PRO-being
Zapewnienie odpowiedniego tj. bezpiecznego i higienicznego środowiska pracy oraz budowanie dobrostanu (fizycznego i psychicznego) szczególnie w obszarze jednoosobowych działalności gospodarczych, freelancerów, czy pracowników kreatywnych (często zmieniających miejsce pracy) jest rozwiązaniem w procesie budowania Ich osobistej kultury bezpieczeństwa i higieny pracy, którą będą przenosić do projektów biznesowych, kulturalnych, społecznych.
Historia i praktyka pokazują, że nie wygramy w wyścigu z maszyną w automatyzacji procesów. Naszą przewagę możemy budować na ludzkim, kreatywnym i odpowiedzialnym podejściu do rozwiązywania problemów. Tylko zdrowy, szczęśliwy twórca będzie miał przestrzeń do takiego działania np. tworzenia zrównoważonych produktów i usług, cyrkularnej produkcji, wdrażania rozwiązań ekologicznych, społecznych etc. Czyli do budowania świata przyszłości.
Tekst Maciej Mazerant
Wydawca PURPOSE / Autor koncepcji PRO-being & RE-being
Obszary jego działalności to content brand marketing, content marketing. Tworzy koncepcje, strategie, treści – praktykuje interdyscyplinarne działanie twórcze, które przekładają się na zrównoważony rozwój.
Jest praktykiem wywodzącym się z sektora kreatywnego – edukatorem i promotorem działań twórczych. Od ponad 20 lat pisze, analizuje, szkoli przedsiębiorców i uczy studentów, jak w sposób zrównoważony tworzyć i rozwijać miejsca pracy na bazie własnego talentu.
Twórca pojęć PRO-being i RE-being w odniesieniu do kreowania higienicznego środowiska pracy w sektorze kreatywnym.
Uprawia zimowe pływanie, pływanie w wodach otwartych. Jest praktykiem kąpieli leśnych (Shinrin-yoku). Włącza sport i aktywność fizyczną do działań brandingowych w organizacjach, jako ważny element budowania wizerunku pracodawcy, ale przede wszystkim higieny pracy i dobrostanu pracowników.
Pomysłodawca i redaktor prowadzący „AQUA SPEED magazyn” (od 2021 r.) – promowanie pływania, aktywności w wodzie jako formy rekreacji, zdrowego stylu życia oraz rozwoju zawodowego.
Pomysłodawca i redaktor prowadzący „SEKA Magazyn” (od 2014 r.) – promowanie wiedzy o najnowszych trendach w obszarze bezpiecznych warunków pracy, ochrony środowiska oraz szkoleń rozwijających kompetencje.
Pomysłodawca i redaktor prowadzący „SPX news” (od 2020 do 2022 r.) – magazyn wewnętrzny wspierający procesy HR i employer branding marki Spedimex.
Wydawca i redaktor naczelny „Ładnie Naprawię” (2014 r.) – gazeta dot. zrównoważonego rozwoju (jak "ładnie naprawiać" przedmioty, życie, środowisko).
Pomysłodawca i redaktor prowadzący Newsletter Przemysłów Kreatywnych (od 2011 do 2014 r.) – promocja sektora kreatywnego w Łodzi. Budowanie wizerunku Łodzi jako miasta przyjaznego twórczości i przedsiębiorczości.
Czytaj również cały numer "Mniej" a w nim artykuły dotyczące BHP w sektorze kreatywnym!
Przypisy:
1. Za: https://www.design-mindset-detector.com/design-mindset/
2 Za: https://www.youtube.com/watch?v=8P9I5aYzxKc&t=27s
3 Za: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/przemysly-kultury-i-kreatywne-w-2020-roku,21,4.html
4 Za: https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm
5 Za: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf
6 Za: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0277953620308121
ZAREJESTRUJ SIĘ
Zyskujesz bezpłatny dostęp do wszystkich treści PURPOSE – magazynu i portalu branżowego dla twórców sektora kreatywnego.
Wywiady z praktykami, artykuły poradnikowe, analizy, warsztaty. Dołącz do czytelników PURPOSE.
Zaloguj się
jeżeli już posiadasz konto.